Martwica skóry – jak leczyć i kiedy zgłosić się do specjalisty?

Czym jest martwica skóry i skąd się bierze?

Martwica skóry to proces obumierania komórek naskórka i tkanek położonych głębiej, który najczęściej wynika z niedokrwienia – czyli braku dopływu tlenu i składników odżywczych. Bez odpowiedniego ukrwienia komórki nie są w stanie przetrwać i zaczynają obumierać. W zależności od przyczyny, martwica może rozwijać się powoli lub bardzo gwałtownie – i wymaga natychmiastowego działania.

Przyczyny martwicy skóry są różnorodne. Może to być powikłanie po urazie (np. zmiażdżeniu tkanek), zakażeniu bakteryjnym (np. przy trudno gojącej się ranie), ale też skutek działania substancji toksycznych, niektórych leków lub… źle wykonanego zabiegu estetycznego. Coraz częściej do martwicy dochodzi po iniekcjach wypełniaczy, kiedy preparat zatka naczynie krwionośne i uniemożliwia dopływ krwi do danego obszaru skóry. W takiej sytuacji każda godzina zwłoki może pogłębić uszkodzenia.

Martwica może być również wynikiem chorób przewlekłych – np. cukrzycy, miażdżycy, zakrzepicy czy chorób autoimmunologicznych. U osób z osłabionym krążeniem obwodowym (np. z zespołem stopy cukrzycowej) nawet niewielki uraz może wywołać poważne konsekwencje skórne.

Wczesne rozpoznanie i trafna diagnoza przyczyny martwicy to klucz do skutecznego leczenia. Im szybciej uda się zatrzymać proces obumierania tkanek, tym większa szansa na uratowanie skóry i uniknięcie powikłań, takich jak zakażenie czy trwałe blizny.

Jak wygląda martwica skóry? Objawy, na które musisz zwrócić uwagę

Martwica skóry nie zawsze od razu wygląda dramatycznie – dlatego tak ważne jest, by znać jej pierwsze objawy i nie bagatelizować niepokojących zmian. Początkowo może przypominać zwykłe zasinienie, podrażnienie lub niewielką ranę, która „jakoś się nie goi”. Jednak z czasem dochodzi do pogłębienia zmian i charakterystycznych objawów świadczących o obumieraniu tkanek.

Najczęstsze sygnały, że może rozwijać się martwica skóry, to:

• zmiana koloru skóry na siny, fioletowy, brunatny lub czarny,

• silny ból lub – przeciwnie – całkowity brak czucia w danym obszarze,

• obrzęk, twardość i napięcie skóry,

• pojawienie się rany, która się nie zamyka i zaczyna się powiększać,

• obecność sączącego się płynu lub nieprzyjemny zapach,

• „sucha skórka” przypominająca strupek, który nie odpada i nie regeneruje się.

W bardziej zaawansowanym stadium skóra staje się twarda, sucha, a w dotyku może przypominać martwy fragment. W przypadku martwicy mokrej (zakażonej) może dojść do szybkiego pogorszenia stanu ogólnego: gorączki, dreszczy, osłabienia – co wymaga natychmiastowej interwencji medycznej.

Co ważne, martwica może rozwinąć się w ciągu kilkunastu godzin – zwłaszcza po zabiegach z użyciem igły lub w miejscach o słabym ukrwieniu. Dlatego każdy niepokojący objaw, który nie ustępuje w ciągu 24–48 godzin, powinien być skonsultowany z lekarzem lub specjalistą medycyny estetycznej. W przypadku martwicy liczy się czas – im szybciej rozpoczniesz leczenie, tym lepsze efekty i mniejsze ryzyko trwałych zmian.

Martwica po zabiegach estetycznych – czy to możliwe?

Tak, martwica skóry może wystąpić jako powikłanie po niektórych zabiegach medycyny estetycznej – zwłaszcza tych, które wiążą się z iniekcjami, takich jak wypełnianie kwasem hialuronowym, mezoterapia igłowa, nici liftingujące czy modelowanie twarzy. Choć są to zabiegi powszechnie uważane za bezpieczne, ryzyko powikłań istnieje – szczególnie gdy zabieg został wykonany nieprawidłowo lub przez osobę bez odpowiednich kwalifikacji.

Do martwicy dochodzi najczęściej wtedy, gdy preparat zostanie podany bezpośrednio do naczynia krwionośnego lub uciska naczynie z zewnątrz, blokując przepływ krwi. W efekcie skóra pozbawiona dopływu tlenu zaczyna obumierać. Zwykle pierwsze objawy pojawiają się już kilka godzin po zabiegu – to silny ból, bladość skóry, uczucie napięcia, zasinienie, a później ciemnienie i martwiczy wygląd tkanek.

Najczęstsze okolice narażone na martwicę to: grzbiet nosa, fałdy nosowo-wargowe, okolice ust i brwi – czyli obszary z gęstym unaczynieniem, gdzie margines błędu jest bardzo niewielki.

Co zrobić, jeśli podejrzewasz martwicę po zabiegu?

Nie czekaj. Czas działa na niekorzyść. Jak najszybciej zgłoś się do osoby, która wykonała zabieg lub – jeśli to niemożliwe – do lekarza dyżurnego. W leczeniu takich powikłań często stosuje się m.in. hialuronidazę (enzym rozpuszczający kwas hialuronowy), leki poprawiające mikrokrążenie, antybiotyki oraz zabiegi przywracające ukrwienie skóry.

Pamiętaj, że profesjonalnie wykonany zabieg, poprzedzony wywiadem i oceną anatomiczną, znacząco ogranicza ryzyko martwicy. Dlatego tak ważne jest, by wybierać sprawdzone gabinety medycyny estetycznej i unikać eksperymentowania z tanimi ofertami w niepewnych miejscach.

Jak leczyć martwicę skóry? 

Leczenie martwicy skóry zależy przede wszystkim od jej przyczyny, stopnia zaawansowania i lokalizacji zmian. Kluczowe jest szybkie rozpoznanie problemu – im wcześniej rozpoczęta terapia, tym większa szansa na uratowanie tkanek i uniknięcie trwałych uszkodzeń. Leczenie zawsze powinno odbywać się pod okiem lekarza – najczęściej chirurga, dermatologa lub specjalisty medycyny estetycznej.

W przypadku niewielkich, powierzchownych zmian, podstawą jest oczyszczenie martwej tkanki (debridement) oraz odpowiednia pielęgnacja rany, która umożliwia regenerację skóry. Stosuje się specjalistyczne opatrunki przyspieszające gojenie, kremy z antybiotykami oraz środki wspierające mikrokrążenie.

Jeśli martwica ma charakter infekcyjny (czyli tzw. martwica mokra), konieczne może być leczenie antybiotykowe – miejscowe i ogólne – oraz zabezpieczenie pacjenta przed sepsą. Czasem stosuje się też leki przeciwzakrzepowe lub poprawiające ukrwienie (np. pentoksyfilinę).

Przy większych lub głębszych zmianach często niezbędne jest chirurgiczne usunięcie martwej tkanki, a w niektórych przypadkach również przeszczep skóry. W trudnych do leczenia ranach coraz częściej stosuje się także terapię podciśnieniową (NPWT), która poprawia ukrwienie, odciąga wysięk i przyspiesza regenerację tkanek.

W wybranych sytuacjach stosuje się również tlenoterapię hiperbaryczną, która zwiększa ilość tlenu docierającego do uszkodzonych komórek i przyspiesza procesy gojenia.

Niezależnie od metody, leczenie martwicy to proces wymagający cierpliwości, regularnych kontroli i ścisłej współpracy z zespołem medycznym. Zaniedbanie objawów lub próby samoleczenia mogą prowadzić do trwałych blizn, rozległego zakażenia, a w skrajnych przypadkach – do konieczności amputacji fragmentu skóry czy tkanki podskórnej.

Kiedy zgłosić się do lekarza i do jakiego specjalisty?

Martwica skóry to stan, którego nie można diagnozować ani leczyć samodzielnie. Wymaga specjalistycznej oceny, ponieważ może szybko postępować i prowadzić do trwałych uszkodzeń tkanek, zakażeń, a nawet zagrożenia ogólnego zdrowia. Zatem kiedy koniecznie udać się do lekarza?

Natychmiastowej konsultacji wymagają:

• wszelkie rany, które nie goją się w ciągu kilku dni,

• zmiany skórne z sinym, czarnym lub brunatnym zabarwieniem,

• silny ból lub brak czucia w obrębie zmiany,

• wyciek ropny, nieprzyjemny zapach, gorączka,

• podejrzenie powikłania po zabiegu estetycznym – np. zasinienie i twardość skóry w miejscu ostrzykiwania.

Do jakiego specjalisty się zgłosić?
Pierwszym krokiem może być lekarz rodzinny, który oceni sytuację i skieruje do odpowiedniego specjalisty. W zależności od przyczyny, pacjentem mogą zająć się:

• dermatolog – w przypadku zmian skórnych o podłożu dermatologicznym lub infekcyjnym,

• chirurg – jeśli konieczne jest oczyszczenie martwej tkanki lub interwencja zabiegowa,

• lekarz medycyny estetycznej – w przypadku powikłań po zabiegach kosmetycznych,

• angiolog lub flebolog – jeśli martwica wynika z problemów z krążeniem,

• diabetolog – gdy przyczyną są powikłania cukrzycy (np. stopa cukrzycowa).

W przypadkach nagłych lub rozległych zmian nie warto czekać na termin wizyty – najlepiej udać się na ostry dyżur lub do ambulatorium chirurgicznego. Szybka reakcja to często jedyna szansa na skuteczne leczenie bez trwałych konsekwencji.